Trong bóng đá hiện đại, back pass không chỉ là một thuật ngữ chiến thuật, mà còn là quy định luật gây nhiều tranh cãi.
Đã không ít lần, các trận đấu bị gián đoạn hoặc thay đổi cục diện chỉ vì trọng tài xác định có “lỗi chuyền về” – một phần quan trọng của luật back pass.
Bài viết này sẽ giải thích back pass một cách đầy đủ và chính xác, từ khái niệm, luật áp dụng, các tình huống cụ thể cho tới ảnh hưởng chiến thuật và những hiểu nhầm phổ biến. Nếu bạn là người hâm mộ bóng đá muốn hiểu sâu hơn về luật lệ của trò chơi, đừng bỏ qua bất kỳ phần nào.
Back pass là gì? Quy định cụ thể trong luật bóng đá
Định nghĩa back pass theo luật FIFA
Back pass (chuyền về) là tình huống cầu thủ chuyền bóng có chủ đích bằng chân cho thủ môn đội nhà, và thủ môn sau đó dùng tay bắt bóng. Hành vi này bị xem là phạm luật theo Luật 12 của FIFA – “Lỗi và hành vi thiếu tinh thần thể thao”.
Khi nào back pass bị coi là phạm lỗi?
-
Cầu thủ chuyền bóng có chủ ý bằng chân (trừ đầu, ngực hoặc gối) cho thủ môn.
-
Thủ môn bắt bóng bằng tay sau đường chuyền đó.
-
Lỗi xảy ra trong khu vực cấm địa đội nhà.
Kết quả: Đối phương sẽ được hưởng quả phạt gián tiếp tại vị trí thủ môn chạm tay bóng.
Tại sao luật back pass được đưa vào?
Lý do ra đời sau World Cup 1990
Trước thập niên 90, nhiều đội bóng thường xuyên chuyền về để “câu giờ”. Tại World Cup 1990, trận Ireland vs Ai Cập có tổng cộng… 15 phút bóng chết vì thủ môn ôm bóng sau các pha back pass. Hệ quả, FIFA sửa đổi luật vào năm 1992 nhằm tăng tốc độ và tính hấp dẫn của trận đấu.
Hệ quả tích cực
-
Giảm tình trạng “câu giờ bằng thủ môn”.
-
Thúc đẩy phong cách đá tấn công, pressing.
-
Tăng trách nhiệm chơi bóng chân của các thủ môn hiện đại.
Những trường hợp không phạm lỗi back pass
Dùng đầu, ngực hoặc đùi chuyền về
Cầu thủ được phép chuyền bóng về cho thủ môn bằng các bộ phận khác ngoài chân (đầu, ngực…). Thủ môn được phép dùng tay bắt trong những tình huống này.
Bóng vô tình chạm chân cầu thủ
Nếu bóng chỉ vô tình chạm vào chân cầu thủ (không có chủ ý chuyền) trước khi tới tay thủ môn, sẽ không bị phạt.
Thủ môn không dùng tay
Nếu sau đường chuyền về, thủ môn dùng chân hoặc bất kỳ phần nào khác ngoài tay để xử lý bóng, sẽ không bị coi là back pass phạm lỗi.
Ví dụ thực tế về lỗi back pass
Trận Chelsea vs Liverpool – Ngoại hạng Anh 2019
David Luiz chuyền bóng về cho thủ môn Kepa bằng lòng trong chân. Kepa bắt bóng bằng tay trong vòng cấm – Liverpool được hưởng quả phạt gián tiếp, suýt ghi bàn.
Trận Man United vs Arsenal – FA Cup 2003
Phil Neville chuyền về, Barthez bắt tay, dẫn tới quả phạt gián tiếp. May mắn cho Man United là cú đá của Henry không thành bàn.
Back pass và chiến thuật bóng đá hiện đại
Tăng áp lực cho thủ môn hiện đại
Luật back pass buộc thủ môn phải chơi chân tốt, xử lý bóng dưới áp lực pressing. Điều này dẫn tới sự xuất hiện của mẫu thủ môn “sweeper-keeper” như Manuel Neuer, Ederson hay Onana.
Tác động tới cách xây dựng từ tuyến dưới
Các HLV hiện đại như Pep Guardiola hay Erik ten Hag luôn yêu cầu các trung vệ tránh chuyền ngang đơn thuần về thủ môn để không rơi vào tình huống bị phạt gián tiếp trong vòng cấm.
Những hiểu lầm thường gặp về back pass
| Hiểu lầm phổ biến | Thực tế trong luật |
|---|---|
| Cầu thủ lỡ đá trượt rồi thủ môn bắt bóng là lỗi | Không phải lỗi nếu không có chủ ý chuyền |
| Cầu thủ đánh đầu về thủ môn vẫn bị bắt lỗi | Không, đánh đầu hợp lệ |
| Thủ môn đỡ bóng bằng chân rồi bắt lại là hợp lệ | Sai, nếu bóng chưa chạm cầu thủ khác |
Kết luận: Hiểu rõ back pass để tránh sai lầm không đáng có
Việc giải thích back pass một cách rõ ràng và chính xác không chỉ giúp người hâm mộ hiểu luật, mà còn giúp các cầu thủ trẻ tránh mắc lỗi không đáng trong thi đấu.
Đây là luật có ảnh hưởng lớn tới chiến thuật, yêu cầu thủ môn và hàng phòng ngự phải phối hợp thật chính xác, tránh xử lý sơ suất gây hậu quả nghiêm trọng.
Lời khuyên: Nếu bạn là cầu thủ nghiệp dư, hãy luôn ghi nhớ – chỉ chuyền về khi cần thiết và tuyệt đối tránh đưa bóng về bằng chân trong tầm bắt tay của thủ môn.
Giới thiệu tác giả
Nguyễn Khánh Duy – Nhà báo thể thao với hơn một thập kỷ kinh nghiệm đưa tin và phân tích chiến thuật cho các giải đấu như Premier League, World Cup và Champions League.
Là người từng tham gia khóa huấn luyện trọng tài FIFA 2022 tại Thái Lan, Duy có cái nhìn sâu sắc và chính xác về các luật bóng đá. Anh tin rằng: “Muốn hiểu bóng đá sâu, trước tiên phải hiểu rõ luật chơi”.
8 câu hỏi – đáp nhanh
1. Back pass là gì trong bóng đá?
Là pha cầu thủ chuyền bóng bằng chân về cho thủ môn và thủ môn bắt tay.
2. Thủ môn có được bắt bóng khi đồng đội đánh đầu về không?
Có, nếu đánh đầu là hành động hợp lệ.
3. Có bị phạt nếu vô tình chạm bóng rồi thủ môn bắt?
Không, nếu không có ý định chuyền bóng về.
4. Phạt back pass như thế nào?
Đối thủ được hưởng quả phạt gián tiếp trong vòng cấm.
5. Có thể dùng đùi chuyền về để thủ môn bắt không?
Có, nếu không có hành vi gian lận.
6. Luật back pass áp dụng từ khi nào?
Bắt đầu từ năm 1992.
7. Thủ môn đá bóng lên rồi bắt lại có bị phạt không?
Có, nếu không chạm cầu thủ khác trước đó.
8. Nếu hậu vệ chuyền về nhưng thủ môn không dùng tay thì sao?
Không phạm lỗi, trận đấu tiếp tục bình thường.
