Phần mở đầu
Lịch sử VAR trong bóng đá là câu chuyện về một cuộc cách mạng công nghệ trong môn thể thao vua.
Từ những tranh cãi không hồi kết trên sân cỏ đến sự ra đời của hệ thống hỗ trợ trọng tài bằng video (VAR), bóng đá hiện đại đã bước vào một kỷ nguyên mới, nơi tính chính xác và công bằng được đề cao hơn bao giờ hết.
Bài viết này sẽ giúp bạn đọc hiểu rõ về quá trình hình thành, triển khai và ảnh hưởng sâu rộng của VAR trong bóng đá đỉnh cao.
VAR là gì? Nguyên lý hoạt động của hệ thống VAR
Định nghĩa chính thức của VAR
VAR (Video Assistant Referee) là hệ thống hỗ trợ trọng tài bằng công nghệ video, giúp đưa ra quyết định chính xác hơn trong các tình huống quan trọng như bàn thắng, phạt đền, thẻ đỏ trực tiếp và lỗi nhận diện cầu thủ.
Cơ chế vận hành VAR trong trận đấu
Hệ thống gồm 3 trợ lý video và nhiều góc quay hỗ trợ. Trọng tài chính có thể yêu cầu kiểm tra, hoặc VAR chủ động khuyến nghị. Mọi quyết định cuối cùng vẫn thuộc về trọng tài chính.
Lịch sử VAR trong bóng đá qua các giai đoạn
Giai đoạn thử nghiệm ban đầu (2016–2018)
VAR được FIFA thử nghiệm lần đầu tại giải U20 thế giới 2017 và một số giải VĐQG như Hà Lan (Eredivisie) và Úc (A-League). Giải FIFA Confederations Cup 2017 là lần đầu VAR được dùng trong giải quốc tế chính thức.
VAR tại World Cup 2018 – bước ngoặt lớn
World Cup 2018 tại Nga đánh dấu lần đầu tiên VAR được áp dụng toàn diện trong một kỳ World Cup. FIFA ghi nhận có 335 tình huống VAR can thiệp, trong đó 17 tình huống thay đổi quyết định trọng tài – nâng độ chính xác từ 95% lên 99,3%.
VAR lan rộng trên toàn cầu
Từ năm 2019 trở đi, VAR được đưa vào hầu hết các giải đấu lớn: UEFA Champions League, Premier League, La Liga, Serie A, Bundesliga và các giải vô địch châu Á, châu Mỹ. AFC Asian Cup 2019 cũng áp dụng VAR từ vòng tứ kết.
Ảnh hưởng của VAR đến bóng đá hiện đại
Tăng độ chính xác trong các tình huống then chốt
Theo thống kê FIFA, VAR giúp nâng tỉ lệ chính xác trong các quyết định lên gần 99%. Nhiều bàn thắng hợp lệ không bị bỏ lỡ, và các tình huống thổi phạt oan giảm mạnh.
Gây tranh cãi và làm gián đoạn cảm xúc
Một số người hâm mộ và cầu thủ cho rằng VAR làm gián đoạn trận đấu, giảm cảm xúc “thăng hoa tức thì”. Các tình huống việt vị milimet hay chạm tay vô tình vẫn gây tranh luận.
Những tình huống VAR điển hình trong lịch sử
Pháp vs Australia – World Cup 2018
Pháp được hưởng phạt đền nhờ VAR sau pha phạm lỗi của Josh Risdon – đây là lần đầu VAR thay đổi quyết định trong lịch sử World Cup.
Tottenham vs Manchester City – Cúp C1 2019
VAR từ chối bàn thắng quyết định phút cuối của Sterling, giúp Tottenham lọt vào bán kết Champions League lần đầu tiên – tình huống làm thay đổi lịch sử CLB.
Tương lai của VAR trong bóng đá
Tích hợp AI và công nghệ bán tự động
VAR đang được kết hợp với công nghệ việt vị bán tự động (Semi-Automated Offside Technology – SAOT), như tại World Cup 2022. Dự kiến, công nghệ AI sẽ giúp tốc độ xử lý VAR nhanh hơn, chính xác hơn và giảm phụ thuộc con người.
Kết luận
Lịch sử VAR trong bóng đá là minh chứng cho việc công nghệ có thể thay đổi bộ mặt thể thao.
Dù vẫn còn gây tranh cãi, VAR đã và đang góp phần làm cho bóng đá công bằng hơn, giảm thiểu sai sót và nâng cao tính chuyên nghiệp trong quản lý trận đấu.
Người hâm mộ, trọng tài và cầu thủ cần tiếp tục thích nghi với sự phát triển này, đồng thời FIFA và các tổ chức cần hoàn thiện VAR để nó trở thành trợ lý thật sự lý tưởng cho bóng đá hiện đại.
Giới thiệu tác giả
Nguyễn Khánh Duy – Biên tập viên chuyên nghiệp và nhà báo thể thao kỳ cựu với hơn 10 năm kinh nghiệm tại các tòa soạn thể thao hàng đầu.
Từng trực tiếp tác nghiệp tại Asian Cup, AFF Cup và World Cup 2018, tôi có cơ hội quan sát VAR từ những ngày đầu triển khai thực tế.
Những phân tích trong bài viết được đúc kết từ kinh nghiệm thực tiễn, kết hợp dữ liệu FIFA và nhận định chuyên môn chuyên sâu.
Câu hỏi thường gặp
-
VAR là gì trong bóng đá?
Là hệ thống hỗ trợ trọng tài bằng video. -
VAR được dùng lần đầu khi nào?
Thử nghiệm năm 2016, chính thức tại World Cup 2018. -
VAR hỗ trợ những tình huống nào?
Bàn thắng, phạt đền, thẻ đỏ trực tiếp và nhận diện sai. -
Ai quyết định cuối cùng sau khi xem VAR?
Trọng tài chính. -
VAR có mặt ở những giải nào?
World Cup, Champions League, Premier League, La Liga,… -
VAR có làm trận đấu kéo dài không?
Có, nhưng trung bình chỉ khoảng 2–3 phút/lần. -
VAR có làm mất cảm xúc bóng đá không?
Có thể với một số CĐV, vì trận đấu bị ngắt quãng. -
VAR có kết hợp trí tuệ nhân tạo không?
Có, đang áp dụng công nghệ việt vị bán tự động (SAOT).
