Giới thiệu
Hiểu rõ luật bóng đá cơ bản là yếu tố thiết yếu để người hâm mộ có thể theo dõi trận đấu một cách trọn vẹn, chính xác và đam mê hơn.
Từ việc xác định bàn thắng hợp lệ, lỗi việt vị, đến quyền thay người hay các hình phạt – tất cả đều nằm trong hệ thống luật bóng đá do IFAB ban hành và FIFA công nhận.
Bài viết này sẽ cung cấp cái nhìn tổng quan và chi tiết về 17 điều luật cơ bản trong bóng đá, được áp dụng trong mọi giải đấu chính thức trên toàn thế giới.
Dù bạn là người mới theo dõi bóng đá hay muốn củng cố kiến thức chuyên môn, nội dung sau sẽ giúp bạn dễ dàng nắm bắt những quy tắc cốt lõi nhất.
1. Số lượng cầu thủ và điều kiện thi đấu
Luật về số cầu thủ trên sân
Mỗi đội bóng thi đấu với tối đa 11 cầu thủ, trong đó có 1 thủ môn. Một đội không được thi đấu nếu có ít hơn 7 cầu thủ trên sân.
Trang phục và thiết bị thi đấu
Trang phục phải thống nhất, có số áo rõ ràng. Cầu thủ buộc phải mang bảo vệ ống đồng và giày chuyên dụng. Thiếu các yếu tố này có thể bị từ chối thi đấu.
2. Bóng trong cuộc và bóng ngoài cuộc
Khi nào bóng còn trong cuộc?
Bóng được coi là trong cuộc khi không có tiếng còi dừng trận từ trọng tài và bóng chưa hoàn toàn vượt khỏi vạch biên hoặc đường biên ngang.
Khi nào bóng ngoài cuộc?
Bóng ngoài cuộc khi toàn bộ quả bóng vượt ra khỏi đường biên hoặc trọng tài dừng trận đấu vì lỗi, thay người, hay vi phạm luật.
3. Bàn thắng hợp lệ
Một bàn thắng hợp lệ được công nhận khi toàn bộ quả bóng vượt qua vạch vôi khung thành giữa hai cột dọc và dưới xà ngang, với điều kiện không có lỗi việt vị, phạm lỗi hay chạm tay bất hợp lệ trước đó.
4. Luật việt vị – yếu tố gây tranh cãi nhất
Thế nào là việt vị?
Cầu thủ rơi vào thế việt vị nếu nhận bóng khi đang đứng gần khung thành đối phương hơn bóng và hậu vệ cuối cùng, trừ khi từ pha ném biên, phạt góc hoặc phát bóng lên.
VAR và việt vị
Hiện nay, công nghệ VAR và bán tự động giúp xác định việt vị chính xác tới từng mm, giảm thiểu tranh cãi.
5. Lỗi và hành vi không hợp lệ
Các lỗi phổ biến
Gồm đẩy người, đá vào chân đối thủ, kéo áo, cố tình dùng tay chơi bóng, hay chơi thô bạo. Các lỗi này có thể dẫn đến đá phạt, thẻ vàng hoặc thẻ đỏ.
Phạt đền và thẻ phạt
Lỗi trong vòng cấm dẫn đến quả phạt đền 11m. Tùy mức độ, trọng tài có thể rút thẻ vàng (cảnh cáo) hoặc thẻ đỏ (đuổi khỏi sân).
6. Luật giao bóng, đá biên và phạt góc
Giao bóng đầu trận và sau bàn thắng
Giao bóng được thực hiện từ giữa sân khi bắt đầu hiệp hoặc sau khi có bàn thắng. Cầu thủ không được chạm bóng hai lần liên tiếp.
Đá biên và phạt góc
Nếu bóng ra ngoài đường biên, đội không chạm bóng cuối được quyền ném biên. Nếu bóng qua đường biên ngang do hậu vệ phá ra, đội tấn công sẽ được đá phạt góc.
7. Luật thay người
Số lần thay người
Theo luật mới, mỗi đội có quyền thay tối đa 5 cầu thủ trong 3 lần thay chính thức, không tính nghỉ giữa hiệp.
Cầu thủ được thay ra không được vào lại
Trừ một số giải đấu phong trào hoặc quy định riêng, cầu thủ rời sân sẽ không thể trở lại sân trong cùng trận đấu.
8. Thời gian thi đấu và bù giờ
Cấu trúc thời gian
Một trận bóng đá thông thường kéo dài 90 phút, chia làm hai hiệp, mỗi hiệp 45 phút. Trọng tài sẽ cộng thêm thời gian bù giờ cho các sự cố như chấn thương, thay người hoặc VAR.
Hiệp phụ và loạt sút luân lưu
Trong các giải đấu loại trực tiếp, nếu hòa sau 90 phút, có thể đá hiệp phụ (2 hiệp, mỗi hiệp 15 phút) và penalty nếu vẫn chưa có đội thắng.
Kết luận
Việc nắm vững luật bóng đá cơ bản không chỉ giúp bạn hiểu trận đấu rõ ràng hơn mà còn nâng cao trải nghiệm thể thao toàn diện.
Từ những điều luật tưởng chừng đơn giản như giao bóng hay ném biên, đến các tình huống phức tạp như việt vị hay thẻ phạt – mỗi quy tắc đều góp phần tạo nên sự công bằng và hấp dẫn của môn thể thao vua.
Hãy luôn cập nhật những thay đổi từ IFAB, vì bóng đá không ngừng tiến hóa để phù hợp với tốc độ và sự công bằng của thời đại mới.
Về tác giả
Nguyễn Khánh Duy là nhà báo thể thao và biên tập viên với hơn một thập kỷ kinh nghiệm.
Anh từng cộng tác với VTC, FOX Sports Asia và hiện là chuyên gia nội dung bóng đá tại nhiều nền tảng thể thao số tại Việt Nam.
Với hiểu biết sâu sắc về luật bóng đá và các giải đấu quốc tế, Duy cung cấp những phân tích chính xác và dễ hiểu, giúp hàng ngàn độc giả hiểu rõ hơn về luật chơi cũng như chiến thuật thi đấu.
8 Câu hỏi thường gặp
1. Một đội được thay tối đa bao nhiêu cầu thủ?
5 cầu thủ trong 3 lượt thay người chính thức.
2. Luật việt vị áp dụng trong trường hợp nào?
Chỉ áp dụng khi cầu thủ nhận bóng từ đồng đội trong thế việt vị.
3. Có thể ghi bàn từ quả ném biên không?
Không, bàn thắng sẽ không được công nhận.
4. Bóng chỉ cần chạm vạch là vào lưới?
Không, toàn bộ bóng phải vượt qua vạch vôi mới được công nhận bàn thắng.
5. Khi nào cầu thủ bị nhận thẻ đỏ?
Khi phạm lỗi nghiêm trọng, bạo lực hoặc nhận 2 thẻ vàng.
6. Thời gian bù giờ tối đa là bao lâu?
Không giới hạn cụ thể, do trọng tài quyết định tùy diễn biến trận đấu.
7. VAR được sử dụng cho những tình huống nào?
Bàn thắng, penalty, thẻ đỏ trực tiếp, và nhận diện sai cầu thủ.
8. Cầu thủ bị thay ra có được trở lại sân không?
Không, trừ khi luật của giải đấu cho phép điều đó.
